OSMANLI DEVLETİNİN YÜKSELME DEVRİ
(1453–1579)
YÜKSELME DEVRİ PADİŞAHLARI:
|
ü Fatih(II.Mehmet)
|
1453 - 1481
|
|
ü II.Beyazıt
|
1481 - 1512
|
|
ü Yavuz Sultan Selim
|
1512 - 1520
|
|
ü Kanuni Sultan Süleyman
|
1520 - 1566
|
|
ü II.Selim
|
1566 - 1574
|
|
ü III.Murat
|
1574 - 1595
|
FATİH SULTAN MEHMET DÖNEMİ
(1451–1481)
İSTANBUL'UN FETHİ (29 MAYIS 1453):
1. İstanbul'un Fethini Gerektiren Sebepler:
· Bizans'ın Osmanlı şehzadelerini koruyarak ve kışkırtarak, taht kavgalarına neden olması,
· Bizans'ın Osmanlı'ya karşı düzenlenen Haçlı seferlerini teşvik etmesi,
· Osmanlı toprak bütünlüğünü bozan bir konumda olması( Osmanlı topraklarıyla çevrili bir ada görünümündeydi. Osmanlı'nın Anadolu'dan Rumeli'ye, Rumeli'den Anadolu'ya geçişi zordu)
· İstanbul'un boğaza hakim bir konumda olması ve bu yüzden Karadeniz Akdeniz su yolunun anahtarı konumunda olması.
2. Fatih'in Fethi Kolaylaştırmak İçin Aldığı Tedbirler:
· Bizans'a denizden gelebilecek yardımı önlemek amacıyla Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli hisarını yaptırdı.
· Bizans'a Balkanlardan gelebilecek muhtemel Haçlı yardımını önlemek için sınır boylarına akıncı birlikleri gönderdi.
· Surlara karşılık, Şahi adı verilen büyük toplar döktürdü.
· Surlara tırmanmak için tekerlekli kuleler yaptırıldı.
· Haliçteki zincire karşılık gemileri karadan yürüterek Haliç'e soktu.
3. İstanbul'un Fethini Kolaylaştıran Nedenler:
· Bizans ordu ve donanmasının zayıf oluşu,
· Kuşatma sırasında Avrupa'dan yardım alamaması.
NOT: Bizans kuşatma sırasında sadece Venedik ve Cenevizlilerden yardım alabilmiştir. Cenevizliler kuşatma sırasında ticari kaygılarından dolayı hem Osmanlılara, hem de Bizans'a yardım etmişlerdir.
4. İstanbul’un Fethinin Dünya Tarihi Bakımından Sonuçları:
· Venedik ve Ceneviz ticareti olumsuz yönde etkilenmiştir.
· Bin yıllık Bizans imparatorluğu (Doğu Roma) tarihe karışmıştır.
· Ortaçağ kapanmış, Yeniçağ başlamıştır.
· İstanbul'dan kaçan Bizans'lı bilim adamları Avrupa'da Rönesans ve reform hareketlerinin başlamasında etkili olmuşlardır.
· Feodalite(derebeylik) sistemi çözülmeye başlamıştır.
· Ortodoksluk Osmanlı himayesine girdi.
5. İstanbul'un Fethinin Türk Tarihi Bakımından Sonuçları:
· Osmanlı Devleti Yükselme dönemine girmiştir.
· Başkent Edirne'den İstanbul'a taşınmıştır.
· Osmanlı toprak bütünlüğü sağlanmıştır. Osmanlı'nın Anadolu-Rumeli geçişi kolaylaşmıştır.
· Osmanlı toprakları arasında sürekli sorun çıkaran bir fitne yuvası ortadan kaldırılmıştır.
· Karadeniz-Akdeniz deniz ticaret yolunun denetimi Osmanlılar'a geçmiştir.
· Osmanlı Devleti İslam dünyasında haklı bir şöhret ve itibara kavuşmuştur.
FATİH DÖNEMİ ÖNEMLİ OLAYLARI
|
BALKANLARDA FETİHLER
|
ANADOLU'DA FETİHLER ve SEFERLER
|
DENİZLERDE FETİHLER ve SEFERLER
|
|
√Belgrat hariç bütün Sırbıstan fethedildi.
√Arnavutluk fethedildi.
√Bosna-Hersek fethedildi.
√Eflak-Boğdan fethedildi.
√Mora Yarımadası fethedildi.
|
√ Cenevizlilerden Amasra alındı.
√ Candaroğullarından Sinop alındı.
√ Karamanoğullarından Konya ve Karaman alındı.
√ Trabzon Rum İmparatorluğuna son verildi.(1461)
√ Otlukbeli Savaşı yapıldı.(1473) (Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan ile Fatih Sultan Mehmet arasındaki bu savaşı Osmanlılar kazandı.)
|
√ Bazı Ege adaları alındı. (İmroz, Taşoz, Semadirek, Midilli Eğriboz Limni adaları alındı. Rodos adası kuşatıldı, fakat alınamadı.)
√ Kırım Hanlığı Osmanlılara bağlandı.
√ Otranto (İtalya Seferi) yapıldı
|
FATİH DÖNEMİNDE YAPILAN FETİHLERİN YORUMU:
Fatih Sultan Mehmet fetihlerini rast gele değil, belirli amaçlar doğrultusunda yapmıştır. Bu amaçları şöyle sıralayabiliriz:
1. Karadeniz Ticaretine Egemen Olmak,
2. Anadolu Türk Birliğini sağlamak,
3. Anadolu'da Faaliyet Gösteren Devletleri Etkisiz Kılmak,
4. Ege ve Akdeniz Ticaretine Egemen Olmak,
5. Bizans'ın Yeniden Dirilmesini Önlemek,
6. Katolik Roma'yı Ele Geçirmek.
I) KARADENİZ TİCARETİNE SAHİP OLMAK İÇİN YAPILAN FETİHLER:
Bosna-Hersek, Eflak-Boğdan, Cenevizlilerden Amasra'nın alınması, Trabzon Rum İmparatorluğu'nun fethi ve Kırım Hanlığının Osmanlılara bağlanması bu amaçla yapılan fetihlerdir.(Bu yerlerin hepsi Karadeniz kıyısındadır. Böylece Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.)
KIRIM HANLIĞININ OSMANLILARA BAĞLANMASI:
Hatırlanacağı gibi Altın orda Devletinin parçalanmasıyla kurulan Türk Hanlıklarından biri de Kırım hanlığıdır. Fatih döneminde Kırım Hanının ölümü üzerine oğulları arasında taht kavgaları başlamış, Kırım Halkı Fatih'ten yardım istemiştir. Fatih Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı Donanmasını Kırım'a göndererek bu hanlığı Osmanlılara bağlamıştır. Böylelikle:
1- Karadeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.
2- Kırım Ordusu Osmanlıların Avrupa'ya yaptığı seferlerde YARDIMCI KUVVET olarak büyük yararlar sağlamıştır.
3- Osmanlı Devleti Kırım Hanlığı sayesinde Orta Asya Türkleriyle temas sağlamıştır.
II) ANADOLU TÜRK BİRLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN NELER YAPMIŞTIR?
Candaroğullarından Sinop'u alarak bu beyliğe son vermiştir. Ayrıca Karamanoğullarından Konya ve Karaman'ı alarak büyük ölçüde Anadolu Türk birliğini gerçekleştirmiştir.
III) ANADOLU'DA FAALİYET GÖSTEREN DEVLETLERİ ETKİSİZ KILMAK İÇİN NELER YAPMIŞTIR?
IV. Haçlı Seferi sırasında 1204 yılında kurulan Trabzon Rum İmparatorluğunu ortadan kaldırdı. Doğu Anadolu'da hâkimiyet kurmak isteyen AKKOYUNLU devletini 1473'te Otlukbeli Savaşında yendi.
IV) EGE VE AKDENİZ TİCARETİNE EGEMEN OLMAK İÇİN NERELERİ ALDI?
Venediklilerin elinde bulunan Ege adalarını (İmroz, Taşoz, Limni, Bozcaada, Semadirek, Midilli, Eğriboz) aldı. Rodos adası kuşatıldı, ancak alınamadı. Akdeniz’deki Kefolonya, Zanta ve Ayamavra adalarını aldı.
Böylece Karadeniz'de faaliyet gösteren Cenevizlilerden sonra, Akdeniz’de faaliyet gösteren Venedik ticaretine de büyük darbe vurdu.
OSMANLI-VENEDİK DENİZ SAVAŞLARI
Sebepleri: Osmanlıların; İstanbul'u fethetmeleri, Karadeniz ve Ege ticaretini denetimleri altına almalarının Venedik ticaretine darbe vurması.
Sonuç: Venedik donanmasının Osmanlı donanmasından güçlü olmasından dolayı Venediklilere karşı bir üstünlük sağlanamamıştır. Fatih olası bir Haçlı ittifakını engellemek amacıyla 1479'da Venediklilere ticari ayrıcalıklar vermiştir.
NOT: Osmanlı Devletinden ilk elçi bulundurma hakkını ve ilk ticari ayrıcalıkları elde eden devlet Venedik' tir.
V) FATİH'İN HIRISTIYANLIK MÜCADELESİ NASILDI?
Hıristiyanlığın iki merkezi vardı. Biri KATOLİKLİĞİN merkezi ROMA(VATİKAN), diğeri de ORTODOKSLUĞUN merkezi İstanbul(FENER) idi. Fatih İstanbul'u alarak, buradaki Ortodoks cemaati dini inanç ve ibadetinde serbest bırakmış ve tüm Ortodoks Hıristiyanların koruyuculuğunu üslenmiş, böylece Hıristiyan dünyasındaki MEZHEP BİRLİĞİNİ engellemiştir. (İstanbul'un Fethinden önce Katolik ve Ortodoks mezhepleri birleşmeye çalışıyorlardı.) Fatih Katoliklerin merkezi Vatikan'ı da(Roma) ele geçirmek istiyordu. Bu yüzden GEDİK AHMET PAŞA komutasındaki Osmanlı donanması İtalya'nın güneyine çıkarma yapmış ve buradaki OTRANTO kalesini ele geçirmiştir. Ancak Fatih'in ölümü İtalya Seferinin yarıda kalmasına sebep olmuştur.
VI) BİZANS'IN YENİDEN DİRİLTİLMESİNİ ÖNLEMEK İÇİN NELER YAPTI?
Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı Trabzon Rum imparatorluğuna son verdi, yine Bizans hanedan üyelerinin kaçtığı MORA Yarımadası'nı fethetti.
FATİH DÖNEMİNDE DEVLET TEŞKİLATINDAKİ GELİŞMELER:
1. Osmanlı Devleti'nin ilk altın parası bastırılmıştır.
2. Topkapı Sarayı yapılmıştır.
3. İstanbul'da Sahn-ı Seman Medresesi kurulmuştur.
4. Kanunname-i Ali Osman hazırlanmıştır.
5. Divana Sadrazam başkanlık etmeye başlamıştır.
6. Osmanlı - Memlûk ilişkileri bozulmuştur.
7. Klasik Osmanlı mimarisi ortaya çıktı
GENEL DURUM: Devlet yönetimi “MUTLAK MERKEZİYETÇİ BİR İMPARATORLUK” şeklini almıştır
|
II. BAYEZIT DÖNEMİ
(1482–1512)
|
ÖNEMLİ OLAYLAR:
|
1. Cem Sultan Olayı
2. Osmanlı-Venedik İlişkileri
3. Osmanlı-İran İlişkileri ve Şah Kulu İsyanı
4. Osmanlı-Memlük İlişkileri
5. Anadolu'da Türk Birliğini Sağlama Çabaları.
|
II. BAYEZIT DÖNEMİNİN ÖZELLİKLERİ:
Cem Sultan'ın Hıristiyan Avrupa'nın elinde olması, II. Bayezıt döneminde Avrupa'ya karşı Osmanlıların önemli bir sefer geliştirmesini önlemiştir. Bu yüzden II. Bayezıt Dönemi sönük bir devir olmuştur.
a. Cem Sultan Olayı:
Fatih'in ölümüyle oğulları II. Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamış, Cem Sultan Bayezıt'a yenilmiş ve Mısır'daki Memlük Devletine sığınmıştır. Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki SAİNT JEAN ŞÖVALYELERİNE sığınmıştı. Şövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler, daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür.
NOT: Cem Sultan Olayı Avrupalı Devletlerin araya girmesiyle uluslararası bir sorun haline gelmiştir.
Cem Olayının Osmanlı Devletine Etkileri:
§ Cem'in Hıristiyanların eline geçmesi, batılı devletlerin Osmanlı Devleti'nin iç işlerine karışmasına neden olmuştur.
§ Osmanlılar'ın batıdaki fetihlerinin durmasına neden olmuştur.
§ Cem Sultan’ın Memlükler’e sığındığı dönemde bu devlet tarafından padişah gibi karşılanıp, himaye görmesi, Osmanlı-Memlük ilişkilerinin daha da bozulmasına sebep olmuştur.
§ Papa'nın bakım masrafı diye yüklü miktarda para alması Osmanlı maliyesini zayıflatmıştır.
§ Bu olay, II. Bayezıd'ın Şii tehlikesine karşı gereken önemi vermemesine neden olmuştur.
§ Bu olaydan dolayı Endülüs Emevilerine gereken yardım yapılamamıştır.
b. Osmanlı-Venedik İlişkileri:
Bu dönemde de Venediklilerle deniz savaşı yapılmış, Osmanlılar yenilmiştir.
c. Osmanlı-İran İlişkileri:
İran'da Akkoyunlu Devleti'nin yerine SAFEVİ DEVLETİ kurulmuştu.
Safeviler:
· Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istiyorlardı.
· Anadolu'ya gönderdikleri dervişlerle Şii mezhebini Anadolu'da yaymaya çalışıyorlardı.
Safevilerin bu faaliyetleri sonucu 1511 yılında Anadolu'da ŞAH KULU İSYANI çıktı. O sırada Trabzon valisi olan Şehzade SELİM (Yavuz), babası II. Beyazıt’ın Safevi ve Şii tehlikesine karşı yeterli önlem almaması üzerine yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu.
d. II. Bayezıt Döneminde Osmanlı Memlük İlişkileri:
Osmanlı Memluk ilişkilerinin bozulma sebepleri:
üFatih Döneminde Hicaz su yolları meselesi. (Fatih Memluk Sultanına Mekke yolunda gerekli önlemlerin alınarak hacıların rahatça seyahat etmelerinin sağlanmasını rica etmişti. Ancak Memluklar bu isteği iç işlerine karışma şeklinde yorumlamışlardı.)
üMemlükler'in Cem Sultan'ı himaye etmeleri,
üOsmanlı Devleti ile Memluk Devleti arasında yer alan Güneydoğu Anadolu'daki Dulkadiroğulları Beyliği yüzünden iki devletin çekişmesi.
SONUÇ: Osmanlı Devleti ile Memluklar arasında 8 yıl süren savaş yaşandı. Bu savaş süresince iki taraf birbirlerine karşı üstünlük sağlayamadılar.
e. Karamanoğulları Beyliğine Son Verilmesi(1487):
II. Beyazıt döneminde Cem olayına karıştığı için bu beylik kesin olarak ortadan kaldırıldı.
f.Kili ve Akerman kaleleri alınarak Boğdan'ın fethi tamamlanmıştır.
Sonuçları:
Osmanlı'nın Kırım ile Balkan toprakları birleşti, ilk Osmanlı -Lehistan ilişkisi başladı. Ve Karadeniz tam anlamıyla bir Türk gölü haline gelmiştir.
II. BAYEZİD’İN MÜSLÜMAN VE YAHUDİLERE HİZMETİ
İspanya’daki Müslüman ve Yahudiler büyük bir baskı altındaydılar. II.Bayezid, Kemal Reis idaresindeki bir donanmayı İspanya’ya yolladı. Donanma Müslümanları Kuzey Afrika’ya, Yahudileri Selanik ve İstanbul’a taşıdı. (1505)
|
YAVUZ SULTAN SELİM DÖNEMİ
(1512–1520)
|
Babası II. Beyazıt’ın doğudaki Safevi tehlikesine karşı önlem almaması üzerine, Yavuz Sultan Selim yeniçerilerin desteğiyle babasını tahttan indirerek padişah oldu.
NOT: Bu olay Yeniçerilerin bir şehzadenin tahta geçmesinde doğrudan rol oynadıkları ilk gelişmedir.
YAVUZ DÖNEMİNİN ÖNEMLİ OLAYLARI:
|
1- Şehzadeler Sorunu
2- İran Seferi ve Çaldıran Savaşı(1514)
3- Turnadağ savaşı(1515)
4- Mısır Seferi(Memluk Seferi)
|
1. ŞEHZADELER SORUNU:
Yavuz Sultan Selim babasının yerine tahta geçtikten sonra, ağabeyleri Ahmet ve Korkut'un tahtı ele geçirmelerini engellemek amacıyla Fatih Kanunnamesine dayanarak şehzadeleri etkisiz hale getirdi.
NOT: Böylece Yavuz, Cem olayına benzer bir olayın yaşanması ve Avrupa’nın işe karışmasını engellemiş oldu.
2. İRAN SEFERİ VE ÇALDIRAN SAVAŞI(1514)
Sebep: Safevilerin Doğu Anadolu'yu ele geçirmek istemeleri ve Şiilik propagandası yapmaları.
Savaş: 1514 yılında Safevi Devleti hükümdarı ŞAH İSMAİL ile Osmanlı Hükümdarı YAVUZ arasında ÇALDIRAN ovasında yapıldı. Savaşı Osmanlılar kazandı.
Önemi: Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Şiilik tehlikesi ortadan kalktı.
3. TURNADAĞ SAVAŞI(1515)
Bu savaşla Anadolu Beyliklerinin(Dulkadir ve Ramazanoğulları) siyasi varlığı kesin olarak sona erdi.
Böylece Anadolu Türk Birliği sağlandı.
4. MISIR SEFERİ(MEMLÜK SEFERİ)
Sebepleri:
a) Fatih döneminde başlayan Hicaz su yolları meselesi
b) Memlukların Cem Sultan'ı himaye etmeleri
c) Osmanlılar ile Memluklar arasında Dulkadiroğulları yüzünden çekişme.
d) Memlukların Şah İsmail ile ittifak kurmaları.
e) Yavuz'un Memluk topraklarını ele geçirerek BAHARAT yolunu denetim altına almak istemesi.
f) Her iki devletinde Türk-İslam dünyasının lideri olma mücadelesi.
Savaşlar: Yavuz Sultan Selim 1516' da MERCİDABIK Savaşında Memluk ordusunu yenerek Suriye ve Filistin topraklarına sahip oldu.1517'de RİDANİYE Savaşında Memluk ordusunu ikinci kez yenerek, bu devleti ortadan kaldırdı. Mısır toprakları Osmanlılara katıldı.
MISIR SEFERİNİN SONUÇLARI:
a. Memluk Devletinin ortadan kalkmasıyla bu devletin toprakları Osmanlılara katıldı.( Suriye, Filistin, Hicaz, Mısır)
b. Baharat yolunun denetimi Osmanlı Devletine geçti.
Not: Osmanlı Devleti Baharat yolundan beklenen ticari kazancı elde edemedi. Çünkü Avrupalıların Ümit Burnu'nu bulmalarıyla Coğrafi yollar değişmiştir.
c. Halifelik ve İslam'ın kutsal emanetleri Osmanlılara geçti. (Böylece Osmanlı Devleti İslam Dünyasının Lideri oldu.)
Not 1: İlk Osmanlı Halifesi Yavuz Sultan Selim'dir.
Not 2: Halifeliğin Osmanlı'ya geçmesiyle, Osmanlı Devleti İslam Dünyasının tartışmasız lideri olmuştur
d. Venedikliler Kıbrıs Adası için Memluklara verdikleri vergiyi Osmanlılara vermeye başladılar.
Not: Bu dönemde I.Selim devamlı doğuya sefer yaparak Müslümanları Osmanlı Devleti çatısı altında toplamak istemiştir (İslam birliği).
Not: Yavuz, batıya hiç sefer yapmamıştır.
Not: Yavuz'un İran ve Mısır seferleri sonucunda burada bulunan kültürel eserler ile bilim adamları ve sanatçılar İstanbul'a getirilmiş, böylece Osmanlı Kültüründe doğunun etkisi artmıştır.
YAVUZ SULTAN SELİM'İN DOĞU SİYASETİ: Yavuz Sultan Selim'in amacı bütün Türkleri ve Müslümanları tek bayrak altına toplayarak Türk-İslambirliğini sağlamaktı.
|
KANUNİ SULTAN SÜLEYMAN DÖNEMİ
(1520-1566)
|
Yavuz Sultan Selim'in Şark Çıbanı hastalığından ölmesi üzerine oğlu I. Süleyman herhangi bir taht kavgasına girmeden padişah olmuştur. Çünkü Yavuz'un hayattaki tek oğluydu.
DÖNEMİN OLAYLARI VE ÖZELLİKLERİ
A) İÇ İSYANLAR:
1) Canberdi Gazali İsyanı: Yavuz tarafından Suriye Valiliğine atanan eski Memluk komutanlarından Canberdi Gazali, Yavuz'un ölümünü fırsat bilerek ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır.
2) Ahmet Paşa İsyanı: Kanuni tarafından Mısır'a vali olarak gönderilen Ahmet Paşa ayaklanmış ve ortadan kaldırılmıştır.
NOT: Bu iki isyan Memluk Devletini yeniden kurmak amacıyla ortaya çıkmıştır.
3) Baba Zünnun İsyanı: Yozgat’ta arazi meselesinden çıkmış gibi gösterilen bir Şii ayaklanmasıdır
4) Kalenderoğlu İsyanı: Konya'da Hacı Bektaş-ı Veli soyundan geldiğini ileri süren Kalenderoğlu tarafından çıkarılmış bir şii ayaklanmasıdır.
B) AVRUPA İLE İLİŞKİLER (MACAR, AVUSTURYA, ALMANYA)
1) Belgrat'ın Alınması(1521): Macarlardan Belgrat'ın alınmasıyla Orta Avrupa'nın kapıları Osmanlılara açıldı.
2) Rodos Adasının Fethi(1522): Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu. Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı. Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı.
3) Mohaç Meydan Savaşı(1526):
Açıklama: Bu sırada Avrupa'da Kutsal Roma Germen İmparatorluğu(Alman İmp.) ve başında da ŞARLKEN bulunmaktaydı. Şarlken Avrupa birliğini sağlamak amacıyla İspanya'yı ele geçirmiş, Fransa Kralı Fransuva'yı esir almıştı. Fransuva'nın annesinin isteği üzerine, Kanuni Fransa'ya destek olmak için II. Macaristan seferine çıktı ve Macarları Mohaç ovasında yendi. Macar ordusuyla yapılan savaşı Osmanlı Devleti kazandı. (1526)
Önemi: Bu zaferle Macaristan Osmanlı devletine bağlandı.
NOT: Kanuni Macaristan'ı Osmanlı topraklarına katmamış, himaye altına almıştır. Bunun nedeni Osmanlıların Kutsal Roma Germen İmparatorluğu ile Osmanlı Devleti arasında bir tampon bölge oluşturmak istemesidir.
4) I. Viyana Kuşatması(1529):
Bu sırada Avusturya'nın başında Şarlken'in kardeşi FERDİNAND bulunmaktaydı. Ferdinand Osmanlı himayesindeki Macaristan'a saldırınca Kanuni Sultan Süleyman harekete geçerek Viyana'yı kuşattı.
Ancak;
a) Kış mevsiminin yaklaşması,
b) Ağır topların getirilmeyişi,
c) Erzağın yetersiz oluşu... gibi sebeplerle kuşatmayı kaldırarak İstanbul'a geri döndü.
5) Almanya Seferi(1532)
Sebebi: Avusturya Kralı Ferdinand'ın Kanuni'nin İstanbul'a geri dönmesinden sonra tekrar Macaristan'a saldırması.
Sefer: Kanuni Ferdinand ve Şarlkenle bir meydan savaşı yapmak umuduyla Almanya içlerine kadar ilerledi. Ancak Şarlken ve Ferdinand karşısına çıkma cesareti gösteremeyince İstanbul'a döndü.
· İstanbul Antlaşması(1533):
Ferdinand'ın barış isteği üzerine İLK Osmanlı-Avusturya Antlaşması İstanbul'da imzalandı(1533).
Maddeleri:
Ø Avusturya kralı protokol bakımından Osmanlı sadrazamına denk olacak.
Ø Avusturya elinde tuttuğu Macar toprakları için Osmanlılara vergi verecek.
· Önemi: Bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin Orta Avrupa'daki üstünlüğünün bir kanıtıdır.
· NOT: Bu üstünlük 1606 yılında yine Osmanlı Devleti ve Avusturya arasında imzalanacak olan ZİTVATORUK antlaşmasıyla sona erecektir.
6) Osmanlı-Fransız İlişkileri Ve Kapitülasyonlar (1535)
İlk Osmanlı-Fransız ilişkisi Fransa kralı I. Fransuva'nın Almanya İmparatoru (Kutsal Roma Germen) Şarlken ile yaptığı savaşta esir düşmesiyle başlamıştı. Bunun üzerine Fransuva'nın annesi dönemin en güçlü devleti Osmanlı Devletinden yardım istemişti(1525). Bunun üzerine Kanuni Macaristan seferine çıkarak Mohaç'da Macarları yenmiş, sonrada Avusturya ve Almanya seferlerine çıkmıştı. Kapitülasyonlar: Ticaret, hukuk, gümrük gibi alanlarda devletlerin birbirlerine tanıdıkları imtiyazlardır.
Kanuni Sultan Süleyman 1535'de Fransızlarla KAPİTÜLASYON antlaşması imzalamıştır.
KAPİTÜLASYON:Bir devletin yabancı bir devlete tanımış olduğu siyasi ,hukuki,mali ayrıcalık.
Kapitülasyonlarla İlgili Önemli Notlar:
üİlk ticari ayrıcalıklar Fatih döneminde Venediklilere verilmiştir.
üKanuni'nin Fransızlarla kapitülasyon antlaşması yapmasının nedeni, Şarlken'e karşı Fransa'yı güçlü kılarak, Avrupa Hıristiyan birliğinin oluşmasını önlemekti.
üBu antlaşma süresiz değildi. İki hükümdarın yaşadığı dönemde geçerli olacaktı. Ancak Kanuni’nin ölümünden sonra Fransızların isteğiyle 5 kez yenilenmiş ve I. Mahmut döneminde 1740'da sürekli hale getirilmiştir.
üDevletin gücünü koruduğu dönemlerde önemli bir sorun yaratmayan kapitülasyonlar, devletin gücünün azalmasına paralel olarak ve Avrupa'da sanayinin gelişmesiyle önemli bir sorun olmuştur.
üBaşlangıçta sadece Fransızlara verilen bu haklar genişletilerek, diğer Avrupa devletlerine de verilmiştir.
ü1923 Lozan Antlaşmasıyla Kapitülasyonlar tamamen kaldırılmıştır.
C) DENİZLERDE GELİŞMELER:
1) Rodos Adasının Fethi(1522): Rodos Sain Jean Şövalyelerinin elinde buluyordu. Şövalyeler Akdeniz'deki Türk ticaret gemilerine büyük zararlar veriyorlardı. Bu adanın alınmasıyla bu tehdit ortadan kalktı.
2) Barbaros Hayrettin Paşa'nın Osmanlı Hizmetine Girmesi(1533):
Barbaros Akdeniz'de faaliyet gösteren bir Türk korsanı idi. Kuzey Afrika'da başarılar kazanmış ve Osmanlılardan aldığı destek kuvvetlerle CEZAYİR’E sahip olmuştu. Osmanlı Donanması, kara ordusu kadar güçlü değildi. Bu yüzden Kanuni Sultan Süleyman Barbaros'u Osmanlı Hizmetine girmeye çağırdı. Barbaros'un bu teklifi kabul etmesiyle Osmanlı donanması güçlenirken, Cezayir de Osmanlı topraklarına katılmış oldu.
3) Preveze Deniz Savaşı(1538):Barbaros Hayrettin Paşa komutasındaki Osmanlı donanmasıyla, Andrea Dorya komutasındaki Haçlı donanması arasında yapılan bu deniz savaşını Osmanlı Devleti kazandı.
Önemi: Preveze deniz zaferiyle Akdeniz’deki Osmanlı Egemenliği kesinlik kazanmış, Akdeniz bir Türk gölü haline gelmiştir.
4) Nice(Nis) Kuşatması(1541): Bu arada Fransa ile Şarlken arasında savaşlar devam ediyordu. Barbaros Fransa'ya yardım amacıyla Fransız donanmasıyla birleşerek Nis'i kuşattı ve kaleyi ele geçirdi.
5) Trablusgarp'ın Alınması(1551): Sinan Paşa ve Turgut Reis 1551 yılında Malta Şövalyelerinin elindeki Trablusgarp'ı aldı.
6) Cerbe Deniz Savaşı (1559): Andrea Dorya komutasındaki Haçlı Donanması ile Turgut Reis ve Piyale Paşa'nın komutalarındaki Osmanlı kuvvetleri arasındaki bu deniz savaşını Osmanlılar kazandı.
Önemi: Bu zaferle Akdeniz’deki Osmanlı Egemenliği pekişti.
7) Hint Deniz Seferleri (1538–1553)
Coğrafi Keşifler sonucunda Hint Okyanusu'na hâkim olan Portekizlilerin buradaki egemenliklerini
kırmak amacıyla Hind Deniz Seferleri düzenlenmiştir (4 adet).I.Hint Seferi 1538, Süleyman Paşa, II. Hint Seferi 1551 Piri Reis
III. Hint Seferi 1552 Murat Reis, IV. Hint Seferi 1553 Seydi Ali Reis
vNot 1: Osmanlı Devleti'nin be seferlere gereken önemi vermemesi, donanmanın okyanuslara dayanıksız olması gibi sebeplerden dolayı istenilen sonuç elde edilememiş, birtakım başarılar kazınılmışsa da bu seferler başarısız olmuştur.
vNot 2: Arap Yarımadası, Habeşistan, Sudan, Eritre Osmanlı hâkimiyetine girdi.
vNot 3: Kızıldeniz Türk gölü oldu.
D) OSMANLI - IRAN ILIŞKILERI:
İran üzerine Irakeyn (1534), İran (1548) ve Nahcivan (1553 -1555) seferleri olmak üzere üç sefer
düzenlenmiştir. Bu seferler sonucunda Osmanlı Devleti galip gelmiş ve İran'ın barış istemesi üzerine Amasya Antlaşması imzalanmıştır (1555)
· Not 1: Osmanlı Devleti ile Iran arasında imzalanan ilk anlaşmadır.
· Not 2: Bağdat Osmanlı hâkimiyetine girmiştir.
